Öyle bir söz vermiþti ki þef, dönememiþti geriye…

“On bir ayýn sultanýný” severdi ama, yaz aylarýna denk geldiðinde de yakýnýrdý. Günlerin uzunluðundan dolayý ha deyince gitmediði için  “aðýr konuk” derdi. Bin dokuz yüz yetmiþli yýllarýn sonlarý ile seksenli yýllarýn baþlarýnda da yaz aylarýna denk gelmiþti Ramazan. O yýllarda “aðýr konuðun” aðýrlýðý altýnda baya ezilmiþti.  

Ramazan’ýn üçüncü kez sýcak aylara ve uzun günlere denk gelmesine Ýstanbul’da tanýk oldu. Sadece davulcudan yana yakýnýyordu bu defa. Davul, uyuyanlarý uyandýrmaktan daha çok, uyanýklarýn sinirlerini bozmaktan baþka bir iþe yaramýyordu...Dam býdý…Dam býdý…Dam býdý…Trampet türü davula baþka türlü vuruþlarý yoktu adamlarýn.  

Ramazanýn bu aylara denk gelmesinden yakýnanlar vardý yine. Otuz küsur sene önce pek çok kiþi, yakýnmalarýný çekincesizce söylüyordu. Bu defa açýða vurmaktan kaçýnýyordu çok kiþi. Belli ki halkta, yönetimden kaynaklý dinsel baskýlar vardý. Oruç tutmayan bazý kiþilerin oruçlu gibi görünmelerinden de belli oluyordu bu baský. Sorduðunda, siteler ortasýndaki marketçi-bakkal da teyit etti bunu. Günlük ekmek ve sigara tüketimi pek deðiþmemiþ. Tarla tokatta çalýþan köydeki yakýnlarýna telefon açtý. Açýk alanda görevli birisine sordu. Þu dönemde Ramazan’ý sevinçle karþýladýðýný söyleyen, el emeði verip alýn teri döken bir Allah’ýn kuluna rastlayamadý.

Þef, kýþ aylarýna denk gelse bile baþkalarýnýn dediði gibi sevinçle karþýlamazdý Ramazan’ý. Ama severdi Ramazan’ý. Oruç; gündüzün belirli bir vaktine kadar uysallaþtýrýyordu insanlarý. Tutmayanlarý da, oruç tutanlara karþý bir nebze de olsa saygýlý yapýyordu. Kuran Ýslam’ýnýn, sadece Kuran’dan öðrenileceði gerçeðiyle insanlarý Kuran okumaya yöneltiyordu Ramazan. Ýnsan iradesini dizginliyor, merhamet duygularýný yüceliyordu. Dolaysýyla, “aðýr mübarek gün” hatýrýna, daðdaki bayýrdaki canlýlara zarar verilmiyordu. Ramazaný bu yönüyle seviyordu daha çok. Sadaka kültürünü geliþtirip toplumu tembelliðe ve biat etmeye yöneltmesini de olumsuzluk olarak görüyordu. Özellikle siyasi ve maddi çýkarcýlara Ramazan, biat ettirme ortamý oluyordu. Ramazan’ýn elbette bunlarda bir kusuru olamazdý. Diðer bazý ibadetler gibi istismar ediliyor.

Ramazaný özenle ve hakkýyla karþýlayan sadece bir adam tanýdý þef. Yetmiþli yýllarýn baþlarýnda, Balýkesir’in Kepsut ilçesinde. Merkezde görevli, Ýbrahim adýnda bir orman muhafaza memuruydu bu adam. Kendi anlatýmýyla, yirmi yýldan bu yana her yýl, bir buçuk ay ve kandil geceleri dýþýnda her akþam iki üç kadeh raký devirirmiþ. Akþamýnda içse de Cuma namazýný aksatmazmýþ. Bu adam, günde iki pakete yakýn sigara da içiyordu. Ve bu orman muhafaza memuru, Ramazaný hakkýyla karþýlardý. Bir hafta kala, içki ve sigarayý býrakýr, bedenen ve ruhen kendini hazýrlardý Ramazan’a. Orucunu eksiksiz tutar, tüm namazlarýný eda ederdi. Ramazan sonrasý bir hafta boyunca, yine içki ve sigara içmeyerek uðurlardý Ramazaný. Hafta bittiðinde, sigara ve içkisine baþlardý… Görevine sadýk, saygýlý bir memurdu…

Orman muhafaza memurunu anýmsamasý, bin dokuz yüz seksenli yýllarýn baþlarýna götürdü emekli orman bölge þefini.

Balýkesir’in Burhaniye ilçesine.

Ramazan yine yaz aylarýna konuk olmuþtu.  Buna, ikinci kez tanýk oluyordu. Bu sýcakta gelen ve bir ay kalacak olan aðýr konuktan hoþnut olamadý. Sýcaklar nedeniyle konukla içli dýþlý olmak istemese bile onun varlýðýyla bazý kýsýtlamalar uygulayacaktý kendine. Oruç tutmasa bile saygýsý vardý Ramazan’a…

Gölgede hava sýcaklýðýnýn kýrk dereceyi geçtiði ve Ramazan’ýn ilk günüydü. On kiþilik orman yangýnlarý ilk müdahale ekibindeki iþçilerle onlarýn baþýndaki nöbetçi orman muhafaza memurunun oruçlu olduklarýný öðrendi.  Orman içindeki bir köyde bulunan motosikletli altý yangýncýya telefon açtý. Onlarýn da oruca “Bismillah” dedikleri bilgisine ulaþtý. Ramazan öncesi “Oruç tutulmayacak” talimatý vermediði için her iki ekibe kýzmadý. Resmi aracýna atlayýp, orman emvali deposundaki ahþap barakada kalan iþçilerin yanýna gitti. Yangýn söndürme iþçilerin her biri, az da olsa esintili gölge yerlere serpilmiþti.

Orman bölge þefinin geliþiyle toparlandý iþçiler. Þef, barakaya gitmek isteyen iþçileri, tek odalý ve balkonlu depo binasý önüne istedi. Balkondaki gölge yere oturup sigara yaktý. Güneþin en fazla sýcaklýk verdiði bir saatte karþýsýnda sýralý hale geçen iþçilerine doðru üfledi dumaný.  Yanda duran orman muhafaza memuruna baktý. Onu da güneþte tutarak iþçiler üzerindeki otoritesini zedelemek istemedi. Yangýn ekibindeki iþçiler üzerine yine sigara dumaný üfledi.  

            Onlarýn oruç tutmalarýný alaya almak deðildi amacý. Böyle bir duyarsýzlýk, dini inancýna ve insanlýk deðerlerine aykýrý düþerdi. Göz önüne getirdiði bir orman yangýnýnda oruçlu bu adamlarýn ne yapabileceðini kafasýnda yoruyordu.

            Yedi sekiz seneden bu yana, birinci derece orman yangýný bölgelerinden çalýþýyordu. Sayýsý belirsiz orman yangýnýyla mücadele ettiði için epey deneyim kazanmýþtý. Arazinin yapýsýna, ormanýn durumuna, rüzgarýn yön ve þiddetine göre çok kýsa sürede yangýnla mücadele yöntemi belirlerdi. Orman yangýnýyla mücadele öylesine hýzlý bir savaþtý ki, zamanla da yarýþmak demekti. Yangýn büyütülürse, savaþ daha geniþ alana yayýlýr ve zorlaþýrdý. Her yarým saatte savaþçý sayýsý katlanýrdý. Savaþý kazanmak için ateþe yaklaþmak gerekirdi.  Duman, boðmak için üstünüze çökerdi. Sizi yalamak için alev dilleri uzanýrdý. Þef, yangýnla savaþanlarýn can güvenliklerini de korumak zorundaydý. Onlara güven vermek için en tehlikeli durumlarda, ateþe en yakýn olurdu. Bu öyle bir mücadeleydi ki, kendini yangýnla savaþa odakladýðýn için en sevdiklerin bile aklýna gelmezdi...Ölümü de düþünemezdin. Dumanýn acýlýðý...Alevlerin yakýcýlýðý hatýrlatýrdý sana bir canýnýn olduðunu…

Orman yangýný savaþýný kazandýðýnda, farklý bir huzur ve mutluluk duyarsýn... Unutursun onca yoðunluðu...Emrinde çalýþanlarýn güven ve baðlýlýklarýný fark edersin... Yangýndan kurtardýðýn aðaçlarýn, seni selamladýklarýný hissedersin… Kuþ ve yabani hayvan sesleri duyarsýn yakýnlardan...Sana teþekkür ettiklerini sanýrsýn...Ve telsizle dersin ki...Yangýn kontrol altýna alýndý...

            Baygýn bakýþlý, ayakta zor durabilen bu adamlarla orman yangýnýyla

mücadele edebilir miydi?

            Asla.

            Bunlarla ne de mutlu bir sona ulaþýlýrdý.

            Beþ altý yangýn söndürücüsünün kontrol altýna alabileceði bir orman yangýný, þu vaziyetteki adamlarla söndüremezdi.          

            Bir orman yangýnýnda, yaz güneþinin sýcaklýðýndan daha fazla alev harareti vururdu insanýn yüzüne. Yangýna karþý amansýz savaþ veren bu insanlardan birisi, açlýktan deðil de susuzluktan ve dolaysýyla aþýrý güç kaybýndan bayýlarak, dumandan boðulma tehlikesine maruz kalabilirdi. Hatta yanarak ölebilirdi. Bir doktor, saðlýðý açýsýndan hastasýna oruç tutmamayý dikte ediyorsa, bir orman bölge þefi de, orman yangýyla yapýlan savaþta,  elemanlarýnýn can güvenliðini de saðlamalýydý…

            “Þu saatlerde bir orman yangýnýyla savaþta olduðumuzu varsayýn.  Alevlerin yüzünüze vuran yakýcýlýðý, güneþin þu andaki sýcaklýðýndan çok daha fazla etkili olur. Þu sýcakta bile miskin bir haldesiniz. Orman yangýnýnda ne halt edeceksiniz?.. Susuzluk ve hararetten baygýnlýk geçirip, pat diye düþersiniz alevlerin içine! Bir orman yangýnýný kontrol altýna almada ve söndürmede, sizlerin can güvenliði çok önemlidir benim için… Ýþte bu nedenle yarýndan itibaren oruç tutmanýzý yasaklýyorum! Oruç tutanýn iþine son verilecek. Sizin yerinize orucu ben tutacaðým…”

            Orman muhafaza memuruyla iþçilerine böyle dedi Þef…

“Hay, söz vermemiþ olsaydým” diye yakýndý kýsa süre sonra. Tehlikelere karþý elemanlarýný güvenceye almak istemiþti ama onlara dediði, kendi baþýna da gelebilirdi. Söz vermiþti bir kere. Dönmezdi geriye. Hele hele, sözünden dönen þef konumuna düþmeyi asla kendine yakýþtýramazdý…

Ertesi günü oruca baþladý þef. Aralýk vermeden devam ettirdi ama,  istekle deðil de kerhen tutuyordu orucu...

Daha önceleri, tuttuðu oruçlarda, tatlý bir huzur hissederdi benliðinde. Bu defa o hazzý bulamýyordu. “Kusuruyla, eðrisiyle, eksiðiyle Allah kabul etsin,” dileðiyle, manevi bir huzur bulamasa da tutacaktý orucunu…

Ramazan ayý süresince, ikisi onun bölgesinde gerisi Havran ve Edremit’te olmak üzere beþ orman yangýnýyla mücadele etti Þef. Çok sýkýntý çekti çook…Bir damla suyun bile ne büyük bir nimet olduðunu daha iyi anladý. Yangýnlarýn kontrol altýna alýnmasý sýrasýnda, yanýnda birisini bulundurdu hep. Ýþçileriyle nöbetçi orman muhafaza memurlarýna orucu yasak etmenin çok doðru bir karar olduðunu daha iyi anladý bu yangýnlar süresince…

Üç sene sonra, askeri kýþla düzeyine yeni bir bina yaptýrdý. Ýþçi sayýsý elliye çýktý. Onlara da yasak etti orucu. 

Yüce Allah, zorda kalan kullarýna pek çok kolaylýk göstermiþ.  

Kutlu peygamberimiz de, “Kolaylaþtýrýn, güçleþtirmeyin, sevindirin,

nefret ettirmeyin” buyurmuþlar.           

 **Ýslamiyet öncesi tutulan oruçlarda Allah, Oruç ayý süresince kadýnlara yanaþmayý haram etmiþken, Kuran’la bunu kaldýrmýþ.

**Oruç tutamama durumunda sonra da tutabilirsin. Fakir doyurursun. 

**Mecbur kaldýðýnda, saðlýk gerekçesiyle zaruret miktarýný aþmamak kaydýyla haram edilen domuz etini yiyebilirsin.

**Su bulamadýðýn zaman toprakla teyemmüm abdesti alabilirsin.

**Kalbin imanla dolu olduðu halde zorbalarýn eline düþerek zorda kaldýðýnda, Allah’ý bile inkar edebilirsin.

            Kuran’da, mealen belirtilen bu ayetler dýþýnda, insanlara kolaylýklar sunan daha baþka ayetler de bulunmakta. Atalarýmýz þunu da söylemiþ. “Zaruret kapýdan girince, þeriat bacadan çýkarmýþ.” 

Kuran Ýslam’ýnýn temelinde insan bulunmakta. Ýnsan varsa Allah var.  Dolaysýyla din var. Ýnsanýn olmadýðý bir ortamda Allah ve dinin varlýðý bir þey ifade etmez. Ýnsaný yaratan Allah, belirlediði peygamberler aracýlýðýyla insanoðluna kendisini kabul ettirdi. Kitaplarýnda dikte ettiði buyruklarýyla da insanca yaþanmasýný istedi. Kuran’daki insanýn yaratýlýþýyla ilgi ayetler, Kuran diliyle “Akledildiðinde,” Allah’ýn insana verdiði deðer çok iyi anlaþýlýr. Yüce Allah, kullarýna bunca kolaylýklar saðlarken ne yazýk ki din konusunda söz edenlerin bir bölümü, inadýna zorlaþtýrýyorlar dini. Kuran dini yerine, maddi ve siyasi çýkarlara dayalý dinler türetilmekte. Müslümanlar arasýndaki dinsel bölünmelerin ve bitmeyen kanlý kavgalarýn temelindeki bir neden de bu. Yukarýdaki felsefi yaklaþýmdan þuraya varmak istedi eski Þef.

            Bir diyanet yetkilisi veya hatýrý sayýlýr bir din adamý; “Sýcaklarýn etkisiyle oruçlu halde çalýþýrken bedensel sorunlar yaþayabilecek ya da çalýþma verimi düþecek kiþiler oruçlarýný daha sonra uygun bir zamanda tutabilirler,” diyebilmeli. Hurafelere dayalý, dini kaynak olarak  Kuran’ýn üçüncü sýraya indirildiði bir din anlayýþýnýn hüküm sürdüðü bir toplumda böyle diyen bir din adamý kesinkes yerden yere vurulur. Haysiyet cellatlarýnca linç kampanyasý düzülür hakkýnda.

            “Onlar diyemiyorsa ben demiþ olayým!..” dedi emekli Þef. Güldü yavaþtan. “Elifi görse mertek sanacak birisi” yakýþtýrmasý yaparlardý hemen,  Zýrvalamýþ derlerdi.  Kuran diliyle akledenlerse; doðru ve Kuran’a da uygun diyebilirler,” diye söylendi, yandaþ umarcasýna.

 “Þu devirde, ayný görevde bulunsaydým, yangýn söndürme ekibindeki iþçi ve memurlara orucu yasaklar mýydým?” diye sordu kendine.  

Görüþünde deðiþiklik olmadýðý için yine yasaklardý orucu.  Ýlk önce, ekipteki iþçilerince gammazlanýrdý. Emrini dinlemeyenler olurdu. Sýrtlarýný iktidar partisine dayadýklarý için iþten atýlamayacaklarýný bilirlerdi. Çünkü; þu dönemde o iþlere bile partinin belirlediði adamlar alýnýyordu. Seksenli yýllarda ise, yangýn söndürme iþçilerini orman muhafaza memurlarý seçiyordu.

Þefin þu dönemde, yangýn söndürmede görevli iþçi ve memurlarýna orucu yasak etmesi, ülke gündemine oturuverirdi hemen. Yargýsýz infazlar baþlardý hemen. Dinci televizyon ve gazetelerde “þeytan” olarak gösterilirdi kesin. Hakkýnda açýk oturumlar düzenlenir, aslý astarý olmayan ithamlara maruz kalýrdý.  Sosyal medyada, akýl almaz hakaretlere uðrardý. Orucu yasaklamadaki iþin özelliðini ve insan hayatýna verdiði deðeri dikkate bile almayan “kraldan çok kralcý olan” idari ve yargý mensuplarýnca hakkýnda derhal soruþturma açýlýrdý. Sonuç beklenmeden sürülürdü. Destek vermek isteyenler, “þeytanýn avukatý” suçlamasýna uðrayacaklarý için ortalýkta fazla görünmezlerdi. Orucu yasaklamanýn yanýnda, “Çok sýcak günlerde, güneþte ve sýcakta çalýþanlara oruç tutmak caiz deðildir,” deyivermiþ olsaydý var ya, ölümlerden ölüm beðenirdi…Kuran dini yerine hurafelere dayalý dine inandýðý için insan boðazlayanlar, insanlarý yakanlar þefi de katletmek isterlerdi. “Allah’ü Ekber!” diyerek çýkardýðý kalbi yiyen bile çýkabilirdi. Boðazlanabilirdi þef. Kancýklýkla kaçýrýlýp, domuz baðýyla baðlanarak iþkenceye ölüme terk edebilirdi. Ormaný ateþe verip, orman yangýnýnda bile yakýlýrdý…Hislerinde pek yanýlmazdý Þef. Baþýna gelecekleri hissettiðinde, beylik tabancasýndaki iki þarjör mermiyi boþa harcamadan teslim etmezdi cansýz bedenini…

“Ýyi ki o zamanlar görev yapmýþým” dedi övünçle.

Kötü bir düþten uyanýyormuþçasýna sarsýldý Þef. Güzel düþüncelere yönelerek yaþamý süresince belleðinde kalan Ramazanlarý anýmsamak istedi.  

            Ramazanla, deðiþik yerlerde ve farklý mevsimlerde tanýþ olmuþtu. Çocukluk ve çocuksu gençlik dönemlerinde de yaz ve yaz baþlangýçlarýna denk gelmiþti Ramazan. Nedense o zamanlarda daha güzeldi Ramazanlar. Oruç tutmak da ayrý bir keyifti…Köyde evin merdiven sahanlýðýnda ezan sesini dinlerdi küçücük çocukken. “Hadi hoca, hadi galik oku ezaný,” diye yakýnýr, ezaný duyunca, “Okunuyooo!” müjdesiyle içeriye koþardý…

            Köydeki ilkokulun týfýllarý için Ramazan’ýn en güzel yaný, ikindi namazýydý. Çünkü, namaz sonrasý haþhaþlý pide daðýtýlýrdý.  Oruçlu olsalar da olmasalar da pide için ikindiye doðru soluðu, cami avlusunda alýrlardý. Tahta okul çantalarýný  bir kenara koyar, hemen cami duvarý dýþýndaki iki oluklu çeþmeye koþarlardý. Gülüþ çýðrýþ sözde abdest alýr, ezan sesiyle birlikte camiye dalarlardý. Hocanýn vaazýndan sýkýlýrlardý. Hatta, ikindi namazýnýn yedi rekatý bile fazla gelirdi onlara.  “Namaz bitse de pidemizi alsak” dercesine birbirine bakarlarken kýkýrdadýklarý olurdu. Büyüklerden kaþ çatýlý bir bakýþ görünce dünyanýn en uysal çocuklarýna dönüþüverirlerdi.   Namaz bitip de pidelerini kaptýklarýnda, bu defa da dünyanýn en mutlu çocuklarý olurlardý

Bir de, yetmiþli yýllarýn son çeyreðinde görev yaptýðý Çanakkale’nin Bayramiç ilçesindeki Ramazan davulcularýna hayranlýk duymuþtu. Bir ezgiye dayalý çalýnýrdý davullar. Bazen, manilerin yaný sýra türkü ve Türk sanat müziðinin en güzel þarkýlarýný sunarlardý davulcular. Makam ve bestelerinden þaþmaksýzýn. Orman iþletmesinin bahçesine alýnan davulcu-davulculardan, pencere ya da balkonlardan; þarký-türkü isteðinde bulunulurdu.  Derhal yerine getirilirdi istek. “Ýsteðinizi yerine getirdik, bahþiþ ver” açgözlülüðü yaparak kapýya dayanmazdý davulcular…

Þartlý da olsa oruç tutacaktý eski Þef. Bedensel bir rahatsýzlýk durumunda orucunu bozacaktý. Þartý buydu. Uykuya da tutturulsa, on yedi saat oruçlu olmak kolay deðildi.

“Allah kolaylýk versin arkadaþ…” 

Veysel Baþer