Sübyanlar Yetiþtirme Yurdu iki katlý, eski, büyük bir taþ binaydý. Yurdun büyük avlusu cezaevlerini çaðrýþtýran büyük, parmaklýklý bir demir kapýdan þehrin en iþlek ana caddesine açýlmaktaydý. Ana giriþi cadde tarafýnda bulunan ve yeni, betonarme bir bina olan müdür lojmanýndan avluya küçük bir arka kapýyla gelinebiliyordu.

Lakaplarýyla meþhur Paþazade Sadi, Kibar Cemil, Dalavere Dilaver ve Gammaz Necmi yurttan çýkartýlmalarý iyice yaklaþmýþ dört arkadaþtýlar. Devlet babalarý onlarý bir üniversiteyi kazanýrlarsa temin edilecek burs ve yurt olanaklarýyla, yok üniversiteyi kazanamazlarsa meslek edindirme kurslarýyla, öylece sokaða salýverecekti. Bu durumu öylesine kanýksamýþlardý ki, bir kaygý bile duymadan haytalýklarýný sürdürmekteydiler.

Bunlardan Paþazade Sadi, lakabýyla olduðundan daha çok öz geçmiþiyle meþhurdu. Yurttaki en kart müdavimdi; tam yirmi üç yaþýndaydý. Tabii ki, nüfus kaydýna göre deðil, gerçek doðum tarihine göre.

Evet, o, genelevde çalýþan annesi tarafýndan, yedi yaþýna kadar nüfus cüzdansýz yaþatýlmýþtý.

Sonra, ilkokula kaydedilmek için nüfus müdürlüðüne gidilip nüfus cüzdaný çýkartmak istendiðinde babasýnýn belli olmadýðý gerekçesiyle nüfus kaydý yapýlmak istenmemiþti. Annesi rüþvet karþýlýðý genelevin “Paþa” isimli bir ayakçýsýný baba olmaya razý edip de bir kez daha gittiði nüfus müdürlüðünde, kütüðe nüfus kaydýný yapan iþgüzar nüfus memurunun yeni doðan bir çocuðun kaydýný yaptýðýný sanmasý üzerine, doðum tarihi yedi yaþ küçük kaydedilmiþti.

Nüfus müdürlüðünde, koskoca bir memurun hata yapma olasýlýðý olmadýðý zannýyla incelenmeden teslim alýnan nüfus cüzdanýyla ilkokula koþturulduðunda, yeni doðmuþ bir bebeðin kaydýný yaptýrmak istediði sanýlan kadýncaðýzýn bir dayak yemediði kalmýþtý.

Sonra, yeniden nüfus müdürlüðüne koþturulup yapýlan hatalý kaydýn düzeltilmesi talep edilmiþ; tabii ki, talep ret edilerek mahkemeye müracaat ederek kemik ölçümüyle düzeltme yaptýrabileceði söylenmiþti.

Genelev patronunca bu koþuþturma yüzünden iþlerini daha fazla aksatmamasý istenilen kadýn, “eh! Yetti be! Bu piç de okumayýversin...” diyerek, çocuðunu okula yollamaktan vazgeçmiþti.

Paþazade Sadi gerçek doðum tarihine göre on beþ yaþýnda koskocaman bir delikanlý olduðunda, emniyet mensuplarýnca genelevde yapýlan bir denetim esnasýnda, annesi tarafýndan inat edilerek okula gönderilmediði ve bu inadý sürdürdüðü tespit edilmiþti. “Anne Beni Okula Gönder” kampanyasý münasebetiyle annesinin elinden alýnýp Subyenler Yetiþtirme Yurdu’na yerleþtirilmiþ ve ilkokul birinci sýnýfa kaydettirilerek okula gönderilmiþti...

Okulda “baban kim? Ne iþ yapar?” diye sormaya baþlamýþlardý. Ne bilsindi babasýnýn kim olduðunu, ne iþ yaptýðýný; babasý belli deðildi ki! Öte yandan ‘ben piçim’ demeye de utanmýþtý. Nüfus cüzdanýnda mademki, “Baba Adý: Paþa” diye bir kayýt vardý, o da, “benim babam Paþa” deyivermiþti. Babasýnýn adýnýn “Paþa” olduðunu kastetmesine karþýn, herkes iþine geldiði biçimde anlayarak, kimileri “babasý Paþa’ymýþ” demeye, kimileri de “babasý paþaymýþ” demeye baþlamýþtý.

Bir zaman sonra, sanýrým üçüncü sýnýftayken, sýnýftakilerden arkadaþlýk kurabildiði tek kiþi olan Gammaz Necmi’yle bir genelev kadýnýnýn piçi olduðundan bahisle dertleþtikten sonra, genelevde çalýþan bir hayat kadýnýnýn piçi olduðu ve anasýný bir Paþa’nýn bellemesiyle Sadi’nin dünyaya geldiði dedikodularý baþlamýþtý.

Onu “ti” ye almak isteyenler, adýnýn “Sadi” olduðunu bile unutarak lakabýný “Paþa zede” takmýþlar. “Paþazede”, Paþa isimli bir herifin oðlu oluþu da göz önüne alýnarak, bir zaman sonra, “Paþazade” olmuþtu...

Allah, insaný adýna göre þekillendirir derler. Paþazade de Allah tarafýndan lakabýna göre þekillendirilmiþti. Karþýdan, nüfus kaydýna göre akraný ya da birkaç yaþ büyüðü, ama gerçekte altý, yedi yaþ küçüðü okul ve yurt arkadaþlarý arasýndayken gördüðünüzde somurtkan ve kibirli tavýrlarýna bakýp sanýrdýnýz ki, o bir orospu çocuðu deðil de bir Paþa çocuðu.

Bu görüntüsüyle, nüfus kaydýna göre akraný olanlarla arasýndaki iliþkilerde her þeye burnunu sokmakta, yalan/yanlýþ fikirleri kabul edilsin istemekte, kabul edilmeyecek olursa sinirlenmekte, sinirlendiðinde, kimseye darp etmeye kýyamayacak kadar merhametli oluþu nedeniyle sinirlendiðini ortaya çýkan bir takým tiklerle göstermekte ve o tikler sayesinde sinirlerini dizginlemekteydi. Karþýsýnda, gerçek doðum tarihine göre daha yaþlý birileri olduðunda ise, gene yalan/yanlýþ fikirleri kabul edilsin istemekte, ama bunun için kendisi sinirlenmek yerine karþýsýndakileri sinirlendirmekten duyduðu korkuyla komik yalakalýklar yapmakta, karþýsýndakiler sinirlenecek gibi olduðunda ise gene o komik tikleri ortaya çýkarak ya arkasýna sýðýnacak birini bulmakta, ya da kaçacak delik aramaya baþlamaktaydý.

Yalan/yanlýþ fikirlerinin yalan/yanlýþ olduðuna deðil, doðru olduðuna o kadar çok inanýrdý ki, onlarý savunurken uzun cümleler kurup, uzun nutuklar atmaktan býkmazdý. Nutuklarýný kendi icadý olan bilimsel verilere dayandýrýr, uydurduðu tarihi kiþilerden bahseder, vitrinde bile görmediði edebiyat eserlerini yeniden yazardý. Onun bu uzun kafa þiþirmelerine daha fazla tahammül edemeyenler, sýrf onu susturabilmek için, onun fikirlerini kabul etmiþ gibi görünürlerdi; ya da, gerçekten inandýrdýðýný sandýðý birileri de olurdu ki, onlar, onun en sevdiði yakýn dostlarý olmayý hak ederlerdi.

Genelde cimri ve bencil birisi olmasýna raðmen onun dostluðuna layýk olanlar, bu pintilik sýnýrlarýný zaman zaman aþmayý baþarýrlardý.

Ona tahammül edebilmeyi kolaylaþtýrabilecek tek bir huyu dahi yok muydu, denilecek olunursa; evet, yoktu: o, saf ve iyi kalpli biriydi, hiç kimsenin kýrýlmasýna/üzülmesine seyirci kalmazdý, ama gene de bilimsel/tarihi/edebi nutuklarla kafa þiþirerek, o kiþileri teselli etmeye çabalamasý nedeniyle bu iyi huyuna bile tahammül gösterilemezdi.

Nüfus kayýtlarýna göre ayný yaþta olan ve gerçek yaþlarý da birbirlerine çok yakýn olan Kibar Cemil, Dalavere Dilaver ve Gammaz Necmi Paþazade’nin dostluðunu hak edenler grubundandý. Bunlardan en çok okulda da sýnýf ve sýra arkadaþý olan gerçek yaþýna göre üç yaþ küçüðü Kibar’a güvenir, en çok gerçek yaþýna göre de yaþýtý olan Dalavere’nin gazýna gelir, en çok da gerçek yaþý onun gerçek yaþýndan bir yýl küçük olan Gammaz’la itiþirdi. Bu üçlünün lakaplarý da ya Paþazade tarafýndan konulmuþtu, ya da Paþazade’yle iliþkilerine göre konulmuþtu. Cemil oldukça efendi ve dürüst biri olduðundan bu lakabý ona Paþazade koymuþtu. Paþazade’nin en yakýnýndaki insan oydu; çünkü Paþazade onun akýllý olduðuna inanýyor ve bundan kendine pay çýkartmaya çalýþýyordu. Tabiidir ki, Paþazade ona deðil, o Paþazade’ye tabi olmak kaydýyla. Cemil’de Paþazade’yi kýracak deðil ya, hatýr için öyle görünüveriyordu.

Dalavere Dilaver’in çevirdiði dalaverelerde yer almak istemeyen namuslu Paþazade, nasýl olduðunu bile anlamadan da maalesef yerini alýrdý.

Necmi’nin gammazlýðý ise öyle ispiyonculuk / jurnalcilik gibi bir huyu olduðundan deðil, sadece dedikoduculuðundan dolayýydý. Yurtta ve lisede kim nedir, ondan daha iyi kimse bilemezdi. Paþazade’nin, özgeçmiþi de onun bu huyu nedeniyle meþhur olmuþtu. Bu yüzden, Paþazade’nin yakýnýnda bulunmakla birlikte Paþazade’nin öyle çok çok sevdiði biri deðildi, ama Paþazade’nin en çok itiþtiði biriydi. Gammaz Necmi ne derse desin Paþazade mutlaka onun karþý tezini savunurdu. Örneðin, o Tanrý tekdir desin, Paþazade, hayýr, deðildir, diyerek Hindularýn Budha’sýndan Kýzýlderililerin totemlerine varýncaya kadar birçok Tanrý’nýn varlýðýný kabul ettirirdi. Hatta kafasý kýzarsa Hýristiyanlarýn Tanrýsýyla Müslümanlarýn Tanrý’sýnýn da farklý Tanrý’lar olduðunu, çünkü Müslümanlarýn Tanrý’sýnýn “doðmadýðýný, doðurtmadýðýný” ayetlerle -ki, o ayetleri de uyduruk bir Arapçayla tekrar ederek- Hýristiyanlarýn Tanrý’sýnýn ise Meryem’i düzerek Ýsa’yý doðurttuðunu söyleyerek iddia ederdi.

*