1.Sahne:Deniz Sahili(Dýþ-Gün)… Karlarla örtülü sahilde elleri ceplerinde dikilerek dalgýn halde önündeki uçsuz bucaksýz denizi seyretmekte. Kamera aðýr hareketlerle ona yaklaþýr. Bu görüntü üstüne düþen kafa sesi: “Michael Sullivan için anlatýlan pek çok hikaye vardýr. Bazýlarý onun nazik bir adam olduðunu söyler. Bazýlarý, onda hiçbir iyi yön bulunmadýðýný söyler. Ama ben onunla yolda altý hafta geçirdim. Bu bizim hikayemiz…” Kamera, sahildeki adamýn kafasýnda iken geçiþ.

2.Sahne:Fabrika Önü Nizamiye(Dýþ-Gün)Müzik ve jenerik… Her taraf bembeyaz kar. Güvenlik Görevlileri gelen iþçilere nezaret ediyor ve arada tanýdýk iþçilerin selamýna karþýlýk veriyorlar.

Ýþçilerden bazýlarý:-“Günaydýn! Hayýrlý iþler!”

Güvenlik Gör. :     -“Günaydýn! Size de…”

Nizamiye dýþýnda, yolun kenarýndaki kaldýrýmda seyyar satýcýlar… Aralarýnda, üç tekerlekli bisiklet üstündeki tablada istiflenmiþ gazeteleri satan gazeteci çocuk. Sullivan… Sýký giyinmiþ ve bir kaþkolle yüzünü sarmýþtýr.

Sullivan : -“Gazete! Gazete!”

Zaman zaman gazete alan iþçiler.

Ýþçilerin hareketliliði çok geçmeden bitiyor. Güvenlik görevlileri büyük kanatlý kapýyý kapatýyor, geç kalmýþ tek tük iþçiler için  yandaki küçük kapýyý açýk býrakýyorlar. Son bir geç kalmýþ iþçi de o kapýdan fabrikaya girerken, gazeteci çocuk gazeteleri toparlayýp bisikletin kasasýna yerleþtiriyor. Bisiklete biniyor, hareket ediyor. Cadde boyunca –jenerik bitinceye kadar- uzaklaþýyor. Jenerik biter bitmez kesme ile geçiþ…

3. Sahne: Market (Ýç-Gün)… Marketçinin gözüyle dükkanýn önüne yanaþan üç tekerlekli bisikletten inen çocuðun kasadaki gazeteleri koltuðunun altýna alarak marketten içeri giriþini seyrederiz. Gazeteleri getirip marketçinin önündeki tezgaha koyar. Marketçi gazeteleri sayarken, cebindeki paralarý çýkartýr, tezgahýn üstüne koyar. Gazeteleri saymayý bitiren marketçi, bu defa paralarý sayar. Sonra onlarýn içinden ayýrdýðý yedi buçuk lirayý Sullivana iade eder.

Marketçi: -37 gazete yedi dörtyüz eder. Al sana yedi beþ yüz.

Sullivan: - Teþekkür ederim!

Marketçi, gazeteleri, marketteki gazete tablasýna götürmek için oradan ayrýlýr. O arada Sullivan, tezgah üzerindeki þekerlemelerden bir tane aþýrýp cebine sokuþturur. Marketten çýkýþa yönelir.

Sullivan: -Hayýrlý iþler!

Marketin kapýsý arkasýndan askýlýktaki sýrt çantasýný alýr, kollarýndan geçirir, kapýyý açýp çýkar, gider.

*

Evet! Azap Yolu filmi bu þekilde baþlýyordu.

Prof. Dr. Ali Cantürk’ün aþina olduðu bir baþlangýçtý bu. O, ilkokulu bitirdiði yýldan liseyi bitirdiði yýla kadar tam yedi yýl, her gün, her sabaha istisnasýz ayný þekilde baþlamýþtý; ayný þekilde kazandýðý yedi buçuk liralar ile hiç kimseye muhtaç olmaksýzýn okuluna gidip gelebilmiþti. Bu iþten kazandýðý paradan baþka okul hayatýný sürdürebilmesini saðlayacak hiçbir geliri yoktu.

Büyüdükçe edindiði arkadaþlarýnýn “baba” diyerek kucaðýna koþtuklarý adamlardan bir tane de onun için gerekiyor muydu? Neydi baba? Bir babasý var mýydý? Bir dönem sadece bunu merak ederek büyüdü. Nihayet, annesine sormayý akýl ettiði zaman aldýðý buz gibi soðuk bir cevapla dona kalmýþtý: “Senin baban öldü!” Henüz otuz yedi yaþýnda iken terk-i diyar edip genç karýsýný tek oðluyla beþ parasýz bir halde baþ baþa býrakan adamýn yerine hiçbir zaman bir baþka baba getirilmemiþti. Kadýn, hayatýna sokup ilgisini elin adamýna yöneltmektense sadece Ali’si ile ilgilenmeyi tercih etmiþti. Kadýnýn temizlikçi, ya da çocuk bakýcýlýðý gibi iþlerden kazandýðý ile yarý aç, sefil bir hayatý ancak idame edebiliyorlardý.

Ýlkokulu bitirdiði yýlýn yazýydý. Veresiye defterinde kayýtlý aksatýlan borçlardan dolayý yazdýrarak bir ekmek dahi alamadýklarý market sahibi Ahmet, çocuðun yevmiyelerinden alacaklarýný tahsil edebilmenin kurnazlýðýyla onu “gazete daðýtýcýlýðý” iþinde ikame etti. Önceleri kahvehanelere, evlere abonelerin gazetelerini daðýtarak baþladýðý bu iþinin en son aþamasýnda fabrika nizamiyelerinin önünde fabrika çalýþanlarýna gazete satmaya kadar vardýrdý iþi. Okulunun açýk olduðu dönemlerde de sabah ezanýyla birlikte okul saatine kadar iki, üç saatlik bir mesaiyle devam ettirerek, okul harçlýðýný bu yolla görmeyi sürdürdü. Annesinin de haftada bir, iki gün evlere temizliðe giderek saðladýðý katkýyla, bir daha veresiye defterine kaydettirerek ekmek almaya ihtiyaç duymadan Azap Yolu’ndaki yolculuðu sürdürebildiler.

Lise bittiði yýl kazandýðý Hukuk fakültesi öðrenciliði döneminde, çýkýlan yeni Azap Yolunda, yolculuðu fakülteden sýnýf arkadaþý Sebil’in avukat babasýnýn yanýnda, onun ayak iþlerini yapýp para kazanarak sürdürdü. Okulu devam mecburiyeti olmayan bir okuldu ve çalýþma hayatýyla birlikte okulu istediði gibi yürütebiliyordu. Neticede okulda kalarak akademik kariyer yapmaya karar verdikten sonra da, ayak iþlerinde bir büro elemaný olarak deðil ama, bir avukat olarak gene ayný adamýn ayak iþlerinde çalýþmayý sürdürerek, mezun olduðu okulun bir öðretim görevlisi olmayý baþardý.

Azap Yolu’ndaki yolculuðunu tamamlamýþ, meslek ve kariyer sahibi Ali’nin annesinin, oðlunun deðiþen hayatýyla birlikte, adeta karakter deðiþimine uðradýðý görüldü. Kadýn, tam bir kokana olup çýkmýþtý. Hele kat kat süründüðü boyalar onu adeta bir palyaçoya dönüþtürmekteydi. Ali, annesindeki bu hallerden dolayý çok üzülmekteydi.

Ali, Sebil ile evlenmek isteðini belli etmeye baþladýðýndan itibaren, Ali’nin bu arzusunun önüne akýl almayacak engeller koyarak, her seferinde oðlunun sadece kendisine ait olmasýný saðlamaya çalýþtý.

Ali, aþýk olduðu kýzla, annesinin türlü mazeretlerine raðmen evlenmekte ýsrarcý davrandý.

Ali, Sebil’e evlenme teklif ettiðinde, Sebil, annesiyle birlikte yaþayan Ali’nin annesine düþkünlüðünü bildiðinden, “ben kaynana, maynana ile uðraþamam. Benim evimde kaynananýn yeri olamaz!” diyerek, yapýlan teklife olumlu bir yanýt vermedi.

Ali’nin içi sýzlamýþtý bu yanýttan, ama bir cevap vermeyerek suskun kaldý.

Sebil ýsrar ederek, “ne diyorsun?” diye sordu. Ali’nin suskunluðu sürdürme ýsrarý üzerine de, “susma!” diye terslendi. “Cevap ver!”

Ali, anlamamýþ gibi, “Neye cevap vereyim?” diye sordu.

“Dinlemedin mi beni? Annenle birlikte oturmam, dedim. Anneni ayrý oturtursun!”

Ali, baþýný sallayarak, “seni bunun için çok seviyorum ya Sebil,” dedi. “Açýk sözlü, açýk kalplisin.”

*

Ali, kýza sempatiyle baktý. “Ne var ki, ben annemi terk edemem,” diye tamamladý lafýný.

Sebil, yapýlan tercihi saygýyla karþýladý. “Bu durumda kusura bakma ne olur.”

“Arkadaþlýðýmýz da çok önemli benim için. Biliyorsun, senin ve babanýn destekleriniz olmasaydý, bu noktaya gelmem kabil olmazdý. Sizin dostluðunuzu kaybetmek istemem.”

“Biz de senin dostluðundan hoþnuduz Ali’ciðim.”

Ali, aklýna gelen muzipliðin etkisiyle kendi kendine gülümseyince, Sebil merakla, “niye gülümsedin öyle?” diye sordu.

Ali, açýklamaya karar verdi. “Sebil’ciðim, benim annem eskiden beþ vakit namazýnda mutaassýp bir kadýndý. Nasýl ki, ben kariyere baþladým, kendisinin de deðiþim göstererek biraz süslenmeye baþlamasý gerektiðini mi düþündü, ne, hiç de hoþ olmayan kýlýklara bürünür oldu. Ýnan ki, o süründüðü boyalarla, rujlarla kendini ne kadar çirkinleþtirdiðinin farkýnda bile deðil.”

Sebil, onun anlattýðý bu kadýn tiplemesinden hoþnut, gülümsedi. “Beni böyle bir kokanaya gelin edecektin bir de utanmadan.”

“Hah! Ben de tam onu teklif edecektim sana. Anneme gelin adayý ol!”

Sebil, þaþýrarak, “Ama Ali’ciðim, konuþtuk ya,” diyerek karþý çýktýðýnda, Ali,

“Gelini olmayý konuþtuk. Þimdi, sadece gelin adayý olmaný istiyorum. Geçici bir süre için. Yani, annemi, o eski anemin þekline döndürmek için…”

Sebil, gülmeye baþladý. “Anladým ben… Sen, kötü bir gelin adayýndan kurtulmak karþýlýðýnda annenle bir pazarlýk yapmak istiyorsun galiba…”

Ali boyun bükerek, “ne dersin? Oynayabilir misin kötü gelini?” diye sordu.

“Bayýlýrým.”

*

Karþý dairelerinde oturan en yakýn komþusu, bir ihtimal üzerine kulaðýný çekti annenin. “Oðlun, þayet o kýzla evlenecek olurlarsa, karþý koymakta ýsrarcý olma þekerim! Ayrý bir ev açarlar da, oðluna bir el koyarsa, vallahi, saçýný süpürge edip bu günlere yetiþtirdiðin oðlun, bir bakmýþsýn, avucundan uçuvermiþ…”

Bu komþu uyarýsý iyi olmuþtu; þayet oðlu evlenmekte kesin kararlýysa direnmeyecek, kýzýn eve gelmesine katlanacaktý.

“Sonra?”

“Sonrasýna bakarýz; Allah kerim!”

Eve gelecek yeni gelinle oðlunun yatak odalarýný kendi elleriyle düzenleyerek oðlunun evlenme isteðine ilk yeþil ýþýðý yaktýktan sonra, sýra çabucak, kýzýn oðluyla evlenmesine gelivermiþti.

Ev, ana cadde boyunda bir koca salon ve üç buçuk odalý bir apartman dairesiydi. Üç odadan ikisi, üçüncünün ancak üçte ikisi kadar, sandýk odasý olarak inþa edilmiþ aydýnlatmaya bakan küçük oda da onlarýn yarýsý kadardýlar. Taþýndýklarý günden beri o üçüncü büyük odada  anne barýnmaktaydý. Diðer iki odadan birisinde yatýp kalkan Ali, diðer odayý da çalýþma odasý olarak kullanmaktaydý.

Ali’nin yatýp kalktýðý odayý geliniyle oðlunun yatak odasý olarak yeniden dizayn eden anne, Sebil’e gene de yaranamamýþtý.

Sebil, yaþayacaðý evin hazýrlýðýna bir göz gezdirmeðe gelmiþti. Çat kapý odasýna giren oðlu ile kýzýn konuþmalarýný dinlemeye baþlayan anne tam bir þok hali yaþamaya baþladý.

Sebil, “bu oda evin en büyük odasý deðil mi?” diye sordu Ali’ye.

Ali, kem küm ederek, “annemin odasý,” diyebildi.

Sebil, olanca hoyratlýðý ile, “ne münasebet!” diye çýkýþtý. “Yalnýz bir kadýn için ne gereði var böyle bir odanýn? Bu oda bizim yatak odamýz olmalý!”

Ali, “benim odamý yatak odasý olarak hazýrlamýþtým ama…” derken,

Sebil, onun sözünü keserek, “orasýný çalýþma odasý olarak kullanacaðým ben!” diye çýkýþtý.

“Ýyi ama… Aneme de bir oda gerek.”

Sebil için, onun annesinin herhangi bir deðeri varmýþ gibi…

“Anneniz, daha büyük bir eve taþýnýncaya kadar sandýk odasýnda kalsýn!”

Anne, oturduðu yerde tepeden týrnaðýna kadar irkildi. “Sandýk odasýnda mý?” diye bir inilti çýktý aðzýndan. “Olacak þey mi bu!”

“Niye olmasýn efendim? Bir tek kiþisiniz. Bu koca odayý iþgal etmeniz, asýl olmayacak þey!”

Kadýn put gibi kalakaldý. Bir kenarda sakin sakin sigara içmekte olan Ali’ye baktý, göz göze geldiler. Oðluna, annesin niçin kollamadýðýný, böyle züppe bir kýza niçin ezdirdiðini sorgular gibiydi bakýþlarý. Oðlunun onu sahiplenmeyiþi ile tam bir çaresizliðe düþmüþtü.

Davetsiz misafirleri odadan çýkýp gittikten sonra kendini yataðý üstüne atarak hýçkýrýklarla aðlamaya baþladý. Ne oluyordu? Ne olmuþtu bu oðlana böyle? Þýmarýk bir kýzýn elinde oyuncak olmuþtu. Ne günlere kalmýþtý, yarabbi! Hýçkýrýklarý þiddetlendi. Sonra duruldu.

Kýz çekip gittikten sonra, oðluyla konuþmayý denedi.

Gösterilen muameleden dem vurarak, “gördün mü, nasýl da soðuk davrandý? Pek geçim olmaz bu kýzla ya, sen bilirsin…” diye þikayette bulunmaya kalkýþýnca, oðlu,

“Kötü muamele göreceðini düþünüyorsan, tut bir oda, taþýn, ayrý otur madem,” deyiverdi.

Oðlunun bu tavrý çok aðrýna gitti ya, yapabileceði bir þey de yoktu ki! Sesini kýsýp oturmaktan baþka… Koskoca Ali Cantürk’ün annesiydi güya, þuraya bak, daðdaki gelip de baðdakini kovmaya çalýþýyordu. O evladýný bu boya getirince kadar neler çekmiþti, neler. Tam rahata kavuþup, saltanat sürmeyi düþünürken, saltanata bir el kýzý gelip konacaktý. “Allah yazdýysa bozsun!”

Daha sakin düþünmeye baþladý. “En doðrusu, kýzla takýþmaktansa suyuna gitmek.” Öyle ya, kýz, “ya annen, ya ben!” diye dayatýverirse, Allah muhafaza böyle bir evlat onu sokaða da atýverirdi.

Ýçini boþalmak için gittiði ahbabý komþusundan gelen yeni nasihat de denemeye deðerdi. Kadýn, “oðlunla aralarýna soðukluk düþürsen,” diyordu.

“Nasýl yani?”

“Muska yaparak. Tanýdýðým nefesi çok keskin bir hoca var…”

“Hiç durmayalým madem! Hemen yaptýralým muskayý!”

Aceleyle gidilen hoca efendiye derdini öyle bir anlatmýþtý ki, adamcaðýz ona duyduðu acýmayla, herkese iki yüz dolara yazdýðý muskayý yüz dolara yazývermiþti; hem de, sýrf soðukluk için deðil, oðlunun kendisinden bir daha ömrü boyunca kopamayacaðý bir sýcaklýk için de…

Sebil, yaþayacaðý eve ziyaretlerini, kadýný bunaltýrcasýna sýklaþtýrmaya baþlamýþtý ve her geliþinde kadýný rencide edecek bir konu bulup, kendinden iyice nefret duymasýný saðlamýþtý. Ali ise olanlarý, öküzün trene baktýðý gibi sadece seyrediyordu.

En son olayda, odasýna sorgusuz girip çýkan gelin adayýnýn þýk giyinmesi ve süslenmesi ile ilgili olmayacak laflar etmesi, bardaðý iyice taþýrmýþtý.

“Gördün mü gelin diye getireceðim dediðin cadýyý, anneni en sonunda genel ev kadýnlarý gibi boyanýp giyinmekle de itham etti! Yazýklar olsun sana Ali, senin için verdiðim emeklere yazýklar olsun Ali! Sütümü haram etmiyorum ya, senin için tükettiðim ömre yazýklar olsun Ali!” diye diye öyle bir feryat etmeye baþladý ki, Ali oynadýklarý oyunu neticelendirmeye karar vererek annesiyle tartýþmaya baþladý.

“Kýz haklý be anne! Böyle allýklar, pulluklar yakýþýyor mu sana? Mutaassýp bir kadýndýn sen, böyle birde süslenip püslenmeye neden ihtiyaç duymaya baþladýn sanki!”

“Ben, oðlum mevki, makam sahibi oldu, bakýmlý olayým azýcýk diye…”

“Ben, eskisi gibi giyinmeni, örtünmeni tercih ederdim!”

Kadýn öfkesi burnunda, “görürsün sen, daha da açýk saçýk giyinmez miyim ben… Görürsün sen,” diyerek söylenmeyi sürdürürken, Ali, bir an da karþý ataða geçti.

“Bak anneciðim, seninle bir anlaþma yapalým.”

“O sürtükle bizi baþ baþa koy, huzur evlerine git mi diyeceksin a hayasýz…”

“Yok, tam tersi… Sen bu süslenmeyi, giyinmeyi terk edip gene mütevazi giyinmeye, örtünmeye karar verirsen, ben de o kýzý almaktan cayarým!”

Kadýn, yanlýþ mý duydum acaba, der gibi baka kaldý oðluna.

Ali, tekrarlayarak, “böyle giyinip süslemeyi terk edecek misin?” diye sordu.

Kadýn, kulaklarýna inanamayarak, “e yani? Öyle edersem, vaz mý geçeceksin o kýz ile?” diye sordu.

“Evet!”

“O cadýyla evlenmekten vaz geçersen, iste, çarþafa bürüneyim be oðlum!”

“Çarþafa deðil… Aþýrýlýklardan uzak dur, yeter…”

“Tamam… Sen nasýl istersen öyle giyinirim. Sen de býrakacaksýn o kýzý ama…”

“Býrakacaðým, söz…”

Kadýncaðýz, sevinçten öyle bir aðlamaya baþladý ki, insana, sevinçten de böyle hüngür hüngür aðlanýrmýþ dedirterek…

Oðlu odasýna çekilip de, ev sessizliðe büründüðünde, dýþ kapýyý sessizce açan kadýn, karþý dairede oturan ahbabýný ziyarete gitti hemen. Komþu kadýn, kapýyý açýp içeri buyur ederken müjdeyi yapýþtýrdý hemen: “Kýz senin hocanýn nefesi esastan da keskinmiþ vallahi! Oðlum, terk retti o afiþteyi!”

Ýki kadýn sevinçle sarmaþ dolaþ olarak kutladýlar nefesi keskin hoca sayesinde bu felaketin defedilmesini.