MÜSAÝT BÝR YERDE ÝNECEK VAR

Nine çatalýmsý bir sesle “Müsait bir yerde ineyim þoför bey oðlum.” diye seslendi. Þoför de hiç tereddüt etmeden, trafiðin seyrek olduðu ileride yolun saðýna yanaþýp nineyi indirdi. Þoför de nine de memnun, iþler yolunda.

Bu hafta “Müsait” kelimesiyle çalkalandý sosyal hayat. Çalkalandýðýna göre durulacak da demektir. Nerede hareket orada bereket. Kelimeni anlamýnýn kadýnlarý aþaðýlayacak bir biçimde sözlükte yer aldýðý þayiasý ayyuka çýktý.

2009 yýlýnda Ýstanbul’a göç ettim. Kendi çapýmda iþlerde çalýþmaya baþladým. Ýstanbul kibardýr ya. Kimin telefo0nuna kulak misafiri olsam,  selamlaþmanýn sonunda “Müsait miydiniz bir konu görüþme isteðim var.” Biçiminde söze baþlanýyor. Bu kibarlýða hayranlýðýmla beraber üzüntülerim de içimi daraltýyordu. Âlâ, çok hoþ, eyvallah.

Kendi kendime “Þu memlekete bakýnýz, bir soruya cevap v ermeye vakit olmamalý ki böyle davranýlýyor, benim vaktim çok insanlarýn iþi çok vakti yok .” diyordum.

Araçta “müsait yer olmayýnca arka minderi beþlediler. Zira arka minder dört kiþiliktir.

Sözlük çalýþmalarý epeyce eskidir. Sözlükçüler “dostlar iþbaþýnda görsün, ”kabilinden sözlük ihdas etmezler. Bir iþe yaramasýdýr matlup olan. Buna kýsaca özellikle yazarken yazýlandan yazanýn anlatmak istediðinin anlaþýlýp anlaþýlamadýðýný ayýrt etmek için anlamý herkesçe ayný olan kelimelerin yerli yerinde kullanýmýný saðlamak arzusudur sözlüðün varlýk sebebi.  Yoksa birimiz diðerimizi bir ömür anlayamayýz. Sesli konuþmalarda ,vurgu, ton ve beden dili vasýta olunca kelimelerin anlamýný yanlýþ da kullansak, ”Anladýn sen onu. “olup geçer. Burasý böyle.

Gelelim tartýþmalara konu olan” müsait” kelimesinin hikâyesine.

Kelime Arapçadýr. Eski Türkçenin latinize biçimine aktarýlýrken “müsaid” yazýmý kullanýlmýþ, daha sonralarý “d” harfinin yerine “t” harfi ikame edilmiþ. Buradan Müsaid=müsait çýkarýmýnýn yanlýþlýðý söz konusu edilemez.

Biraz kaynaklýðý kamuca bilinen ve kabullenilen sözlüklerin “müsait”i nasýl anlamlandýrdýðýna bakalým. Böylece “Buzaðýnýn öküz altýnda m,ý inek altýnda mý aranýp aranmadýðýnýn farkýna varýrýz.

1-Müsaid: (Arapça) yardýmcý, yardým eden, teþvik eden. (Niþanyan, Çaðdaþ Türkçenin Etimolojisi Ýnternet sitesi.)

2-Müsaid: Muvafýk, uygun, yardým eden, izin veren.Osmanlýca Türkçe Lügat,Ölçü Birimleri Dönüþtürücüsü Ýnternet sitesi

3-Müsait: Uygun ,elveriþli. TDK sözlük,s,589,Bilgi Basýmevi, Ankara 1974.

4-Müsaid: Yardým eden, elveriþli, uygun, müsaade eden ,izin veren.Ferit Devellioðlu,Osmanlýca Türkçe Lügat,Doðuþ Ltd.Þti Matbaasý Ankara 1970

5-Müsait: 1-Uygun,elveriþli.

                     2-Flört etmeye hazýr olan,kolyca flört edebilen(kadýn)  TDK Sözlük,Ýnternet sayfgasý

“Müsait” kelimesinin ortak kullanýlabilecek anlamlarýný üç aþaðý beþ yukarý sýraladýk. Burada herkes dilediðini kulansýn seçeneði yok, tek ,yegane amaç bireyler arasý sözlü veya yazýlý anlaþmanýn yanlýþsýz saðlamamasýný gerçekleþtirmektir.

Doðrusu 1. Þýktaki anlamýný pek kullanan yok gibi. 2. Þýkkýn son iki anlamý da 1. Þýkla ayný.

Hasýlý uzatmaya gerek yok,” uygun ve elveriþli” anlamlarý dýþýnda kullanýlmayan bir kelime. Ne oluyor ki  TDK 1974 basýmý sözlüðündeki “Uygun, elveriþli” anlamýný geniþletiyor.

Acaba kelimelerin mecaz ve argo anlamlarýný  mý karýþtýrýyor. Lâmý cimi yok! “Müsait kelimesi evelemeye gevelemeye de herek yok. Yaþayan haliyle olumlu, olumsuz, bir iþi yapabilmeye her þartýyla hazýr olmayý ifade ediyor.

Örnekler: Bugün Öðle namazýný müteakiben meyyitin cenaze namazýný kýldýrmaya müsait misiniz sayýn hocam.

Birader askerden yeni geldin senin þerefine kafalarý çekeceðiz, umarým sen de müsaitsindir.

Mezuniyet tezimi, hocama takdim etmeyi arzuladým, hocama da duyurduydum. Lâkin muhterem hocam kabule müsait deðillermiþ.

O var ya o, her melanete müsait keþtir. Onun keþ olduðuna aldýrmayýn ,kötü emellerinize müsait deðildir.

Uzatmayý kes/Maksat eserse/Bir dize yeter/Seni keserse  // Þakir Albayrak