Ankara’nýn soðuðu anarþinin yoðun olduðu yýllarda insanýn içine iþlerdi. 1968 yýlýnda faaliyete geçen Doðan Yayýnevi’miz Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin hemen yanýndaki Acun Sokaðý’nda küçük bir dükkândý.

            Yayýnevimizin ilk kitabý,  SBF’nin hocasý Prof Dr Tükkaya Ataöv’ün “Amerikan Emperyalizminin Doðuþu!” adýyla vitrinimizin her yanýný kaplýyordu. Babam ve kardeþlerimle birlikte gecenin geç vakitlerine kadar raflardaki seyrek görünümlü kitaplarý oradan oraya yer deðiþtirir, Ýstanbul’dan gelen kýrtasiye malzemelerinin bulunduðu kolileri ise zevkle açardýk.  Ýçinden çýkanlardan özellikle oyuncak türü kalemtýraþlarýn ilginçliðine hayran kalýr, seçtiklerimi de ertesi günü okula götürür,  arkadaþlarýmla paylaþýrdým…

            Acun sokaðý hareketliydi…

            Kafasý kel, boynunda beyaz bir bez ve pala býyýklarý arasýndan  gazel havasýný seslendiren amca,  sokaðýn bütün çocuklarýný etrafýna toplamasýný bilirdi. Gazelini tamamladýðýnda limona batýrýlan rengârenk macunlarýndan alýrdýk. Yine kafasýna koyduðu küçük tezgâhýný dükkânýmýzýn önüne kuran bir baþka amcadan aldýðýmýz leblebi tozuyla aðzýmýzý burnumuzu toz içinde býrakarak gülüþürken, misketlerin o büyülü dünyasýnda kaybolurduk. Komþumuz terzi Haydar amcanýn dükkânýnýn yanýndaki toprak alanda kuyu kazýp misketleri içine yuvarlayarak neþelenirdik. Biz çocukluðumuzu yaþarken mahallenin gençleriyle fakültenin öðrencileri ise yaný baþýmýzdaki düðün salonunun üstündeki kahvehanede bir araya gelirler, tavla, bilardo ve okey oyunlarý arasýnda müzik dolabýndan seçtikleri plaklarýn nameleri de dükkânýmýza kadar gelirdi.

            Zaman geçtikçe yayýnevimizin çýkardýðý kitaplarda çoðalýyordu. Fikret Otyam, Adam Þenel, Kurtan Fiþek, Ýsmail Beþikçi, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Simone  De Beauvoir ve daha birçok yazarýn kitaplarý artýk küçük dükkânýmýzýn deposuna sýðmýyordu. Ýlk yýllar seyrekliði ile yüzlerini sergilediðimiz kitaplar ilerleyen yýllarda sýrt sýrta koysak da, raflara sýðmýyordu. Babam, artýk dükkânýmýzýn küçük geldiðini düþünerek SBF’nin karþýsýndaki Cemal Gürsel Caddesi’nde tuttuðu geniþ bir dükkâna taþýnmýþtýk. Ýþte,  on binlerin özgürce yürüdüðü, polisin ise yürüyenlerin kenarýnda kortej yaparak eþlik ettiði caddeydik. O yýllarda kimler yürümedi ki, saðcýsý, solcusu, artisti… Çocuklarý bile alet etmiþti o yýllarýn siyasetçileri… Bir yürümeyen futbolculardý (!) Olaylarýn hiç eksilmediði SBF ve Hukuk Fakültesi’nin arasýnda patlak veren öðrenciler arasýndaki olaylara müdahale etmek isteyen polisler de joplarýyla karýþtý mý, artýk ortalýk savaþ alanýna döner, atýlan taþlardan çevredeki dükkânlarda nasiplenirdi.  Acilen indirdiðimiz kepenkle müþterimizle birlikte içeriye saklanýr, göz ucuyla olaylarýn bitmesini izlerdik… Raflar,  kitaplarla kýsa sürede dolmuþtu. Peþ peþe bastýðýmýz yayýnlara da artýk büyük bir depo gerekiyordu. Daha sonra matbaa yaptýðýmýz dükkânýmýzýn altýndaki depoyu tuttuðumuzda her biri beþ-on bin basýlan kitaplar matbaadan gelen paketleriyle yerlerini buluyor ve Türkiye’nin her tarafýndaki kitapçýlara buradan gidiyordu. O yýllarda yayýnevimize kimler gelmiyordu ki… Özellikle Hasan Hüseyin Korkmazgil’i hiç unutamam. Üzerinde siyah beyaz desenli ceketinin içinde kýrmýzý desenli boðazlý kazaðý, pamuksu saçlarý, siyah gür kaþlarý altýnda gülen gözleri ýþýl ýþýldý… Babamýn SBF’nin hocalarýyla yaptýðý sohbetleri dinliyor, gelen müþterilere istediði kitaplarý paket yapýyor, boþ kaldýðým zamanlarda da bir köþeye çekilip kitabýmý okurdum… Zaman zamanda futbol oynadýðýma kýzan babamýn bir hocayla uzun sohbetini gördüðümde hemen arkadaþlarýn yanýna kaçýp,  topun peþinde koþtuktan sonra ter içinde tekrar yayýnevimize döner, ancak içeri girmekte zorlanýrdým. Ýçeriye rahat girebilmem ve babamdan fýrça yememek için mutlaka masasýnda birisiyle sohbet etmesini gizlice takip ederdim.  

            Ah o kitaplar neler çekti neler!

            Zaman zamanda sivil polisler ziyaretçilerimizdi… Onlar, ellerindeki listeden yasaklý kitaplarý sorar, hatta raflarda arar, bulduklarýný tutanakla teslim alýp götürürlerdi. Bazen de bastýðýmýz SBF’nin yardýmcý kitaplarýný depomuzdaki tüm mevcudunu bir kamyona yükleyip Ulus semtine yakýn Adliye binasýna götürüp teslim eder, birkaç ay sonrada kitaplarýmýzýn mahkûmiyet kararý kaldýrýldýðýnda kamyona tekrar taþýyarak depomuzdaki yerine koyardýk. Koyardýk koymasýna da kitaplarýmýz artýk damga yemiþ ve adliyenin o resmi ve rutubet kokusu da satýrlarýna sinmiþti!

            Dükkânýmýzýn bir köþesinde Rulo rulo afiþler vardý. Vietnam Savaþý’nda öldürülen bir askerin siyah beyaz basýlmýþ afiþinde acý çeken yüzü, havaya kalkýk ellerinin birinde silahlý fotoðrafýnýn üstünde “Why”  yazýyordu. Dikenli telli fotoðraf baskýlý afiþte, Ahmet Arif’in, “Terk etmedi sevdan beni/  aç kaldým, susuz kaldým / Hayýn karanlýktý gece/ Can garip, can suskun/ Can paramparça/ Ve ellerim kelepçede/ Tütünsüz, uykusuz kaldým/ Terk etmedi sevdan beni…” dizeli þiiri ve Yýlmaz Güney’in posterleri… Ýçlerinden Yýlmaz Güney’in bir posterini seçip,  vitrinimize astýðýmda 1974 yýlýydý.  Akþamüstüydü, saat altýya yaklaþsa da hava kararmýþtý. Yayýnevimizin içinde birkaç müþteri, Bilgi Yayýnlarý’ndan transfer ettiðimiz Müdürümüz Muzaffer aðabey, Siyaset sahnemizin unutulmazlarýndan Osman Bölükbaþý ve yanýnda birkaç adamý, resmi kýyafetli Komiser Ahmet amcam ile Yabancý kitaplarýn aracýlýðýný yapan ONK Ajansýnýn yetkilisi babamla sohbetteydi.

            Oda ne? Yýlmaz Güney’in afiþine müþteri olanlar kapýnýn önünde öylesine çoktu ki, kuyruða bile girmemiþlerdi!  Amcam ve babamla birlikte müþterileri karþýlamak zorunda kaldýk! Siz deyin iki yüz, ben deyim iki yüz elli kiþi! Afiþ kaç kiþiye yetecekti ki? Þaka bir yana kalabalýðýn içinden esmer bir delikanlý kaþlarýný da çatarak býyýklarýný aþaðýya doðru sývazlayýp karþýmýza dikildi. Belli ki kalabalýðýn lideriydi. Elinde þaklattýðý tespihi ile: “Bu posteri hemen kaldýracaksýnýz!” diye sertçe ortaya laf atýnca, amcamla babamýn göz göze geldiðini gördüm. Babamýn sinirinden kýpkýrmýzý olan yüzü,  vitrinin ýþýðýnda belli oluyordu. Zayýf bünyesindeki damarlarý þakaklarýnda belirmiþti. Hiçbir þey konuþmadan içeri geçince amcam, lider görünümdeki delikanlýya bir þeyler söylüyordu. Karþýya baktým SBF’nin önündeki bahçede yüzlerce öðrenci olup biteni seyrediyordu. Her an olaylarýn baþlamasý içten bile deðildi… Saatler ilerledikçe bizi tehdit edenler birkaç kiþilik gruplar halinde dükkânýmýzýn önünde tur atýyor,  SBF öðrencilerinin de daðýlmasýndan istifade edip karþý caddede lastik yakýyorlardý.  Sanki her adýmlarý, ‘sözümüzü dinlemezseniz dükkânýnýzý da böyle yakarýz!’ tehdidindeydi.

            Babam, masasýnda sinirleri gerilmiþti. Amcama: “Bunu buradan çýkarmayacaksýnýz. Gerekirse benim ölüm çýkar ama bu afiþi çýkartmayacaksýnýz!” diyerek inat damarý tutmuþtu. Saat gecenin onuna yaklaþmýþ bizi tehdit edenler hala daðýlmamýþ, nöbetlerindeydi. Muzaffer Aðabey daktiloda birkaç satýr týkýrdayarak elime tutuþturduðu kâðýdý hemen Cebeci Karakolu’na            götürmemi istedi. Zaten yedi yüz veya sekiz yüz metre uzaklýktaydý. Hýzlý adýmlarla gidip, nefes nefese karakolun kapýsýna yaklaþýp,  komiseri görmek istediðimi kapýdaki nöbetçi polise söylediðimde, polis,  elindeki sten tipi silahýyla beni komiserin odasýna yönlendirmiþti. Kapýyý týklatýp içeri girdiðimde karþýmdaki komiser filmlerde gördüðüm Hulusi Kentmen tipindeydi. Elimdeki kâðýdý uzatýp bekledim.  Yazýyý bitirmesiyle yüzünü buruþturup koltuðunda geriye yaslandý. Beyazlaþmýþ býyýklarýný burkarak: “Hiçbir þey olmaz! Hemen dükkâný kapatýp gidin!” sözüyle yayýnevimize geri gelmiþtim. Aynýsýný babama söyledim. Babam köpürmüþtü…  Amcam uzun uðraþýlardan sonra babamý ancak ikna edebilmiþti. Yýlmaz Güney’in afiþini gün bitimine yakýn camdan kaldýrdýðýmýzda kalabalýkta yavaþ yavaþ daðýlmaya, yaktýklarý lastiklerin dumanlarý da azalmaya baþlamýþtý. O gün takip ediliriz düþüncesiyle kendi evimiz yerine taksiyle amcamlarýn evine gitmiþtik.           

Ertesi gün daktilonun baþýnda yine müdürümüz Muzaffer aðabey vardý. Birkaç nüshalýk yazýnýn birisini Adalet Bakanýna, diðerini de Baþbakan Sadi Irmak adýna yazmýþtý. Bir yazýda Cumhuriyet Gazetesi’neydi. Birkaç gün sonra hem Adalet Bakanlýðýndan hem de Baþbakan Sadi Irmak imzasýyla konunun incelendiði ve Cebeci Polis Karakolundaki görevliler hakkýnda soruþturma açýldýðý belirtiliyordu. Cumhuriyet Gazetesi’ndeki yazýmýz da Ýlhan Selçuk’un köþesinin hemen altýnda çýkmýþtý…

            Birkaç gün sonra Adliye’den davet yazýsý geldiðinde karakola yazýyý götürmem nedeniyle benimde ifade vermem gerekiyordu. Sabah,  Adliye’ye gittiðimde onu aþkýn polis savcýnýn odasýnýn önünde sýra olmuþtu.  Ýçeri girenler ifadesini verip kýzarmýþ bir suratla dýþarý çýkýyordu.

            Sonuç mu? Polisler beraat etmiþti…

            Yýlmaz Güney’in posteri ise rulo halinde yerinde alýcýsýný bekliyordu…

            Yayýnevimiz 12 Eylül darbesi sonrasý annem ve babamýn ben askerde iken yýrtýp çuvallara doldurduðu dört kamyon dolusu kitaplarýmýz SEKA’ya gitmiþti. Satýrlardaki düþünceler silinmiþ,  bembeyaz sayfasýyla gelecekteki meçhul demokrasiyi bekliyordu…

Ertuðrul Erdoðan

Kasým 2014/Bursa

www.erdoganlaedebiyat.com